Mikena, nastala najverovatnije sredinom drugog milenijuma p.n.e., imala je veliku ulogu u razvoju grčke civilizacije, a čitava jedna epoha grčke istorije, petovekovno razdoblje u bronzanom dobu od 1.600. do 1.100. godine p.n.e. nosi naziv Mikenski period.
Najstarija arheološka iskopina na lokalitetu je jedan grob iz prve polovine XV veka p.n.e. Negde u to vreme akropolj u Mikeni je prvi put opasan zidinama. Sredinom XIII veka pre Hrista Mikena je bila na svom vrhuncu i imala je snažan vojni, politički i ekonomski uticaj na Krit, Pilu, Atinu i Tebu. Međutim, već oko 1.200. godine p.n.e. došlo je do stagnacije u razvoju, da bi sredinom XII veka ona potpuno izgubila nekadašnju moć. U ranoj antičkoj epohi Mikena je ponovo bila naseljena, ali nije imala nikakav uticaj, da bi njeno stanovništvo bilo proterano iz svojih domova 468. godine p.n.e. od strane ratnika iz Argosa. U kasnom helenističkom i rimskom periodu ruine drevne Mikene bile su, baš kao i danas, turistička atrakcija, a za potrebe turizma izgrađeno je malo naselje koje je u poznom periodu rimske vladavine napušteno.
foto: flickr.com/Ronny Siegel (Mikena)
O snažnoj mikenskoj civilizaciji, tokom antičkog perioda nastala su brojna predanja u kojima je čitava epoha Mikene nazivana „mračni grčki vek“. Mnogi starogrčki pesnici su pisali epove o Mikeni. Svakako najpoznatiji su Homerova Ilijada i Odiseja. U njima je opisan Agamemnon, jedan od najvećih grčkih mitskih junaka, kralj Mikene i vođa Grka u Trojanskom ratu.
Arheološka istraživanja ovog područja otpočeo je 1841. godine Kirjakos Pitakis, koji je otkrio Lavlja vrata, a 1876. godine nemački arheolog Hajnrih Šliman je otkrio Atrejevu riznicu. Nakon njega istraživanja su obavljali uglavnom grčki i britanski arheolozi koji su 1902. godine iskopali ostatke mikenskog akropolja.
Danas je ovaj lokalitet velika turistička atakcija koju tokom godine poseti na stotine hiljada turista iz čitavog sveta. Kao jedno od najzačajnijih arheoloških nalazišta u Grčkoj, drevna Mikena je 1999. godine uvrštena na listu UNESCO-ve kulturne baštine.
Kiklopske zidine
Kiklopske zidine sazidane su oko 1.350. godine p.n.e. od glomaznih i izuzetno teških kamenih blokova, pa se verovalo da su ih izgradili Kiklopi, jednooki džinovi iz grčke mitologije. U njima se nalaze dve trijumfalne kapije.
foto: flickr.com/Sharon Mollerus (Lavlja kapija)
Veća od njih, Lavlja kapija, visoka je 10 metara. Iznad samog ulaza, sačinjenog od tri ogromne kamene ploče, nalazi se umetnuta trouglasta ploča od krečnjačke stene sa reljefom na kome se nalaze dva lava i stub između njih.
foto: flickr.com/Andrew Smith (Lavlja kapija)
Lavovima nedostaju glave, za koje se pretpostavlja da su bile od gvožđa i da su pokradene još pre nego što su počela arheološka istraživanja. Reljef iznad Lavlje kapije u Mikeni najstariji je pronađeni monumentalni reljef u Grčkoj, nastao oko 1.250. godine p.n.e.
foto: flickr.com/miriam.mollerus (Megaron)
Među objektima unutar kiklopskih zidina ističe se centralna palata, tzv. Megaron. To je bila građevina pravougaonog oblika sa ognjištem u centralnom delu. Megaron je bio višenamenski objekat i predstavljao je kraljevsku palatu, svečanu dvoranu, prostor na kome su se izvodili religijski obredi, pozornicu i većnicu. Originalni izgled Megarona ulepšavala su dela tipična za minojsku umetnost – zidovi izgrađeni od crvene opeke, dok je krov imao drvenu konstrukciju prekrivenu keramičkim terakota crepom. Svi hramovi stare Grčke iz kasnijih vekova, podizani su po uzoru na Megaron.
foto: flickr.com/Jason Ramos (ulaz u Atrejevu riznicu)
Atrejeva riznica najbogatiji je i najveći od ukupno 9 grobnih tolosa otkrivenih u Mikeni.
Agamemnonova posmrtna maska
Poznata je i kao Agamemnonova grobnica, pošto su u njoj, osim velikog broja drevnih predmeta – pozlaćenih mačeva, posuđa i nakita, pronađeni i pozlaćena Agamemnonova posmrtna maska i jedan skelet, za koji se veruje da je Agamemnonov. Ovaj posmrtni hram podignut je oko 1.300. godine p.n.e. i predstavlja najviši domet mikenske pogrebne arhitekture. Do samog ulaza u grobnicu vodi tzv. dromos, hodnik dužine 36 i širine 5 metara, koji je, kao i ceo tolos, uklesan u stenu.
foto: flickr.com/Ronny Siegel (unutrašnjost Atrejeve riznice)
Glavni unutrašnji prostor ima kružni oblik sa kupolom. Građen je od kamenja pravilnog oblika koncentrično raspoređenog tako da daje oblik pčelinje košnice. Visina kupole iznosi 13,6 metara, a dužina prečnika je 14,5 metara. Velika odaja je natkrivena tzv. lažnim svodom. Iz nje se ulazi u manji prostor pravougaonog oblika koji je verovatno predstavljao riznicu.
U Mikeni postoji i Arheološki muzej, smešten u neposrednoj blizini Lavlje kapije. U njemu je izloženo više od 2.500 eksponata pronađenih na području Mikene, koji potiču iz razdoblja od 3.000. godine p.n.e. do II veka p.n.e. Tu se mogu videti posuđe od keramike i drugi predmeti koji svedoče o životu stanovnika Mikene, predmeti pronađeni i grobnicama (tolosima), kao i razni religijski predmeti – freske, nakit, oruđa i oružja…
Ostaci drevne Mikene, nalaze se na poluostrvu Peloponez, na dvadesetak kilometara severno od poznatog letovališta Nafplia i 120 km jugozapadno od Atine.
